شامپو حنا

حنا (Lawsonia inermis)

فرانسه: Hinne, Henne

انگلیسی: Egyption privet, Henna, Gamphire

فارسی: حنا

درختچه حنا، دارای شاخه‌های غالباً خاردار پوشیده از پوست خاكستری مایل به سفید می‌باشد. ارتفاع آن حداكثر به 6 الی 7 متر می‌رسد. برگهای آن متقابل، ساده، نوك تیز و بیضوی شكل است كه این برگها به طول 2 الی 3 سانتیمتر و به عرض یك سانتیمتر بوده و گلهای آن سفید رنگ یا گلی، مجتمع به صورت خوشه‌های متعدد، زیبا و دارای 4 كاسبرگ آزاد با 2 غده، 4 گلبرگ با یك غده و هشت پرچم می‌باشد. قسمت مورد استفاده حنا برگ آن است كه به حالت كامل و یا به صورت گرد در معرض استفاده قرار می‌گیرد. پرورش حنا با آنكه در منطقه وسیعی از آفریقا صورت می‌گیرد به علت مصارفی كه دارد در برخی نواحی معمول است، برای این كار باید اراضی سبك و رو به آفتاب را كه آب كافی داشته باشد، انتخاب نمود.

تكثیر آن از راه بذر صورت می‌گیرد. بدین نحو كه بذرها را از قبل در محلی می‌كارند و بعد به زمین اصلی منتقل می‌كنند و یا آنكه اگر شرایط لازم جهت رشد را داشته باشد. مستقیماً در زمین اصلی كاشته می‌شود. برداشت محصول، معمولاً از سال دوم و سوم آغاز می‌گردد.

تركیبات حنا:

برگهای حنا دارای تانن، صمغ1، پنتوزان، كوئینون، فلاونوئید، اسانس، مواد چرب و مواد رزینی می‌باشد. مهمترین تركیب شناخته شده حنا لاوسون2 نام دارد كه ماده اصلی رنگی در حنا محسوب می‌شود. لاوسون به صورت بلورهای منشوری شكل در اسید استیك به دست می‌آید كه در دمای ° 195- ° 196 تجزیه می‌شود. لاوسون دارای ویژگی‌های فارماكولوژیكی زیر می‌باشد:

رنگ كردن
دارا بودن اثر ضدقارچی قوی مخصوصاً در قارچ‌های مولد كچلی
دارا بودن اثر ضدباكتری
كند شدن زودگذر ضربان قلب با افزایش دامنه انقباض آن
حنا علاوه بر مواد مذكور، دارای مانیتول و موسیلاژ است. موسیلاژ3 باعث می‌گردد كه برگ حنا به سهولت در آب حل شده و به صورت خمیر درآید.

از تركیب لاوسون و دی هیدوركسی استن4 فرآورده‌هایی از قبیل لوسیون و كرم تهیه می‌كنند و اگر آن را بر روی پوست بزنید از تأثیر اشعه خورشید بر روی پوست صورت و بدن، مانند پرده ای ممانعت به عمل می‌آورد. تانن و اسیدتانیك حنا به عنوان یك ماده قابض موجب بسته شدن منافذ پوست و كاهش تعریق پوست سر می‌شود.

موارد مصرف حنا:

حنا از زمانهای بسیار قدیم به عنوان یك نوع رنگ شناخته شده است و یكی از قدیمی ترین تركیبات آرایشی و بهداشتی در جهان به شمار می‌رود.
استفاده از حنا در شامپو و محلول‌های شست و شوی موی سر علاوه بر حالت دهندگی در ترمیم موهای آسیب دیده باعث درخشندگی و ضخیم شدن مو شده و توان شانه زدن را بیشتر می‌كند.
از عصاره حنا در لوسیونهای مو، صورت، پوست و كرمهای پوست استفاده می‌شود.
حنا به واسطه داشتن تانن تقویت كننده مو و پوست سر می‌باشد، به همین دلیل از حنا در بیشتر شامپوها، تقویت كننده‌های مو و امولسیونهای پوست استفاده می‌شود.
حنا موجب بهبود شوره سر، تقویت و استحكام ساقه و ریشه مو می‌گردد.
حنا همراه با روغن زیتون جهت تقویت موی سر مفید است.
حنا دارای خاصیت ضدالتهابی، ضد حساسیتی و ضد قارچی پوست می‌باشد. موارد ذكر شده خواصی هستند كه در داروسازی قدیم و جدید برای حنا در نظر گرفته اند.
برای پوستهای خشك و حساس و موهای خشك، لطیف و نازك از حنا استفاده می‌كنند.
حنا در درمان اگزما، التیام بریدگیها، سوختگی و رفع التهابات جلدی سودمند است.
روغن گل حنا را كه از جوشاندن آن در روغن زیتون به دست می‌آورند داروسازان سنتی ایران برای روشن كردن پوست صورت مناسب می‌دانستند
خیسانده آبی برگهای حنا به صورت موضعی برای جلوگیری از بیماریهای پوستی به پوست زده می‌شود، برگهای حنا برای رشد مو بسیار مفید است و از آن به عنوان نرم كننده پوست استفاده می‌شود.
قرار دادن گرد حنا و یا خیسانده آن بر روی زخم و جراحات جهت بهبود آن بین مردم متداول است.
در ایران از حنا برای جلوگیری از عرق دست و پا و دفع بوی بد آن و یا رنگ كردن موی سر و غیره استفاده به عمل می‌آورند.
از پودر حنا برای زخمهایی كه با تاول همراه است استفاده می‌كنند.
گلهای حنا به عنوان خنك كننده پوست مورد توجه بوده و از گلها و برگهای حنا در عطر سازی استفاده می‌شود.
آن چه در بازارهای دارویی به نام رنگ حنا، در معرض استفاده قرار می‌گیرد، مخلوط حنا با گرد برگ گیاهان مولدنیل است كه با استفاده از آن، موی سر به رنگ تیره و حتی آبی سیاه در می‌آید. اگر بخواهند با استفاده از حنا، رنگ موی سر، نسبتاً ثابت باقی بماند باید با افزودن مقدار كمی اسیدبوریك یا اسید سیتریك و یا اسید آدی پیك، اسیدیته آن را به 5/5 برسانند.
ثابت شده است كه ریشه حنا برای خشك كردن یك سری از زخمهای دهانی و لثه مؤثر است.
حنا در صنعت ، موارد استعمال فراوان دارد. در منبت كاری به منظور رنگ كردن چوبهای سفید رنگ و به دست آوردن رنگ زیبای آكاژو از حنا استفاده می‌نمایند. در برخی ممالك مثل چین و هند، پشم و چرم را با حنا رنگ می‌كنند.
حنا بومی كشورهای مدیترانه، آسیای صغیر، شمال و شرق آفریقا، شمال استرالیا، هند و مادگاسكار است و همچنین در كشورهای شرقی نیز كشت می‌شود. نواحی جنوبی ایران، بلوچستان، بم و نرماشیر مناطقی هستند كه حنا در آنجا پرورش می‌یابد.
فهرست منابع:

زرگری، علی- گیاهان دارویی (جلد دوم)- چاپ پنجم انتشارات دانشگاه تهران 1370
میرزایی، پاندورا- مقاله بررسی اثر عصاره و پودر حنا.
ویژه نامه مو- صنایع بهداشتی و آرایشی.
 

ارجاعات:

صمغ‌ها، طعم بدون مزه و حالت چسبنده دارند، صمغ‌ها تركیبات درهم گلوسیدی می‌باشند كه به حالت طبیعی یا بر اثر شكاف از اعضای مختلف بعضی از گیاهان به خارج ترشح می‌شوند.
Lawsone.موسیلاژ یا لعاب این ماده مخلوط‌های بی شكل پلی ساكارید هستند كه همراه آب ماده چسبناك و لزجی را به وجود می‌آورند كه در آب سرد حجیم می‌شود و یك ماده ژله ای را تشكیل می‌دهد .
Dihydroxyaceton : دی هیدوركسی استن به صورت بلوریهای جامدی است، با بوی مخصوص و طعم شیرین و سرد كننده كه در آب و الكل و روغن حل می‌شود كرم‌های آن رنگ پوست را برنزه می‌كند.

شامپو حنای صحت، شامپویی است بر پایۀ عصارۀ گیاهی، سرشار از عصارۀ برگ های گیاه حنا و حاوی گلیسرین. این شامپو به دلیل داشتن عصارۀ حنا، دارای خواص ضد التهابی و ضد قارچی بوده و موجب تقویت و استحکام ساقه و ریشۀ مو می‌شود.