شامپو حاوی روغن بادام

بادام

فارسی: بادام

انگلیسی: Hazel, Almond tree, Almond

فرانسه: A. commun, Amandier

آلمانی: Echte- Mandel, Mandelbaum

ایتالیایی: Mandorlo

عربی: لوز

بادام درختی است زیبا، به ارتفاع 5 الی 8 متر كه منشاء اصلی آن در نواحی مركزی و غربی آسیا مخصوصاً افغانستان و تركمنستان مشخص گردیده است ولی از زمانهای قدیم در ایران، قفقاز، سوریه و فلسطین پرورش یافته است. امروزه در برخی نواحی مانند چین به حالت وحشی دیده می‌شود و چنین احتمال می‌رود كه این درخت در قرون 10 و 11 قبل از میلاد مسیح در چین وجود داشته است. پس از آنكه این درخت از آسیا تا یونان گسترش یافت، رومیان قدیم آن را در قرن دوم قبل از میلاد، از یونانیان به دست آوردند و در منطقه وسیعی از كشور خود در درّه‌های آلپ، انتشار دادند. درخت بادام در سال 716 و 812 میلادی به ترتیب به كشورهای فرانسه و آلمان انتقال یافت.

درخت بادام دارای دو واریته مفید زیر است:

بادام شیرین= A.communis.var.duhis
بادام تلخ= A.communis.var.amara
درخت بادام، برگ‌های ساده، منفرد، عاری از استیپول، بیضوی دراز، نوك تیز و دندانه‌دار دارد. پهنك برگ آن نیز به وسیله یك دمبرگ دراز با ساقه ارتباط پیدا می‌كند. گلهای زیبای صورتی آن در اوایل بهار، قبل از پیدایش برگ گیاه ظاهر می‌شوند. هر گل آن دارای 5 كاسبرگ، 5 گلبرگ و 25 تا 30 پرچم است. میوه بادام سفت1، گوشتدار و سبز رنگ است، رنگ میوه در حالت تازه سبز و پوشیده از كُرك می‌باشد ولی تدریجاً، قسمت گوشتدار میوه یعنی میان بر آن، خشك می‌گردد. به طوری كه به صورت پوسته ضخیم و خشكی، در اطراف درون بر در می‌آید. درون بر بادام به صورت پوست سخت و محكمی است كه دانه منحصر به فردی آن را از خارج احاطه می‌كند.

مغز بادام، بیضوی شكل، مسطح و در یكی از دو انتها نوك تیز است. انتهای دیگر آن وضع مدور دارد و درازی آن 2 تا 3 سانتیمتر، پهنایش 5/1 تا 2 سانتیمتر و ضخامتش معادل یك سانتیمتر است. مغز بادام را پوسته‌ای به رنگ قهوه‌ای حنائی از خارج پوشانیده است. این پوسته اگر تازه باشد به سهولت از آن جدا می‌شود ولی در دانه‌های خشك، جدا شدن آن باید به كمك آب گرم صورت گیرد.

در نوع بادام شیرین مغز دانه، درشت تر از بادام تلخ و رنگ پوشش آن نیز روشن تر است، مغز بادام شیرین، طعم ملایم دارد و به سهولت از بادام تلخ تشخیص داده می‌شود. قسمت مورد استفاده درخت بادام گل، پوست میوه و مغز دانه‌های نوع شیرین و تلخ آن است.

ترکیبات شیمیایی

بادام شیرین دارای 50 تا 55 درصد روغن (در بادام تلخ 40 تا 45 درصد)، 23 تا 25 درصد مواد آلبومینوئیدی، مخلوطی از فرمانهای تشكیل دهنده امولسیون، قند، صمغ، موسیلاژ، املاح معدنی (3 تا 4 درصد) می‌باشد.

در بادام تلخ، مقدار درصد روغن كمتر ولی امولسیون زیادتر است به علاوه دارای هیتروزید مخصوصی به نام آمیگدالینوزید به مقدار 1 تا 5/3 درصد می‌باشد. این هتروزید در مجاورت آب و تحت اثر امولسیون، هیدورلیز گردیده، از آن 2 مولكول گلوكز، اسید سیانیدریك و الدئید بنزوئیك حاصل می‌شود.

روغن بادام:

برای تهیه این روغن، مغز بادام را پس از خشك كردن و عاری نمودن از گرد و غبار، در آسیاب خرد می‌كنند و پس از آنكه به صورت خمیر درآمد در دستگاههای فشارقرار می‌دهند و روغن آن را استخراج می‌نمایند.

روغن فشار اول:

تنها روغن افی سینال و مورد مصرف روغن فشار اول است. از باقیمانده فشار اول، به كمك حرارت مجدداً روغنی بدست می‌آید كه به روغن فشار دوم موسوم است.

روغن بادام حالت روان، رنگ زرد روشن و طعم ملایم دارد. در حالت تازه نیز فاقد بو می‌باشد. روغن بادام در كلروفرم، سولفور دو كربن، اتراتیلیك، اتردوپترول و بَنزن محلول بوده و قابلیت انحلال آن در الكل كم است. روغن بادام دارای گلیسریدهای اسیدهای چرب، مانند اسیداولئیك، لینولئیك، پالمیتیك، میریستیك و نیزیك فیتوسترول است.

اسانس بادام تلخ:

برای تهیه این اسانس، باقیمانده دستگاه فشار را كه روغن آن استخراج گردیده است، مدتی در آب خیس كرده و سپس تقطیر می‌نمایند. این عمل تقطیر را پس از آنكه هیدرات كلسیم و سولفات فرو در آن اثر داده شد مجدداً تكرار می‌كنند تا عاری از اسید سیانیدریك شود.

اسانس بادام تلخ، مایعی زلال و بی رنگ است ولی بر اثر كهنه شدن، به رنگ مایل به زرد در می‌آید. بوی آن قوی و طعمش سوزاننده و كمی تلخ (در صورت دارا بودن اسید سیانیدریك آزاد) است. این اسانس در آب به مقدار كم حل می‌شود ولی در الكل و اتر به هر نسبتی قابلیت اختلاط را دارد و در گرمای 180 درجه می‌جوشد. اسانس بادام تلخ شامل الدئیدبنزوئیك و به مقدار كم اسید سیانیدریك است این اسید با الدئیدبنزوئیك، به صورت بنزالدئید، به صورت بنزالدئید سیانیدریك در می‌آید. اسانس بادام تلخ به سهولت با اكسیژن هوا تركیب می‌شود از این جهت، شیشه محتوی آن باید كاملاً از اسانس پر شده باشد تا با اكسیژن هوای درون ظرف، تركیب حاصل نكند زیرا در صورت مجاورت با هوا، اكسیژن جذب كرده و اسید بنزوئیك متبلور رسوب می‌دهد. شیشه محتوی اسانس نیز باید دور از نور و در جای سرد نگهداری شود. این اسانس اگر با اسیدسولفوریك اثر داده شود، رنگ قهوه‌ای مایل به قرمز حاصل می‌شود، و اگر تحت اثر الكل قرار گیرد، تقریباً به طور كامل بی رنگ می‌گردد.

خواص درمانی:

بادام شیرین و تلخ و روغن آنها، همچنین گل و قسمتهای دیگر گیاهان مولد آنها هر یك خواصی به شرح زیر دارا می‌باشند:

شكوفه بادام: گل درخت بادام، بوی مطبوع ولی طعم تلخ دارد، از دم كرده شكوفه درخت بادام شیرین، سابقاً برای موارد مذكور، مخصوصاً در طبابت‌های اطفال، استفاده به عمل می‌آوردند و هنوز هم این عمل در برخی نواحی، معمول می‌باشد. دم كرده 30 گرم برگ و 10 گرم گل درخت بادام در یك لیتر آب (مدت دم كردن 10 دقیقه) در رفع سرفه‌های پیاپی (سیاه سرفه)، به مقدار 4 فنجان كوچك در فاصله غذاها، و نیز در درمان نارسائی اعمال كبد به مقدار یك فنجان قبل از هر غذا اثر درمانی ظاهر می‌كند.

بادام شیرین: پوست میوه- جوشانده 50 گرم پوست میوه بادام شیرین در یك لیتر آب، شربت خوبی جهت رفع درد گلو، سرفه و التهاب بیماری‌های تنفسی است. پزشكان معتقدند كه شربت مذكور، منحصراً عمل تكسین دهنده دارد ولی بیماری را معالجه نمی‌كند.

برگ: برگ درخت بادام شیرین، اثر آرام كننده و صفرا بر دارد و چون اعمال كبد را تقویت می‌كند از این نظر مصرف آن در نارسائی اعمال كبد توصیه شده است.

مغز بادام شیرین: مغز بادام شیرین، به حالت خشك شده و به صورت خام یا بو داده مصرف می‌شود. مغز این نوع بادام دیر هضم است و كسانی كه معده ضعیف و حساس دارند باید در مصرف آن زیاد روی نكنند.

از بادام شیرین نوعی پوسیون امولسیونه، با افزودن آب بهارنارنج به شرح زیر تهیه می‌نمایند:

بادام شیرین    30 گرم
بادام تلخ    2 گرم
آب بهارنارنج    10 گرم
كتیرا    0.5 گرم
قند    30 گرم
آب مقطر    120 گرم
با سائیدن و مخلوط مواد مذكور، پوسیونی با بوی مطبوع به نام dooch blance تهیه می‌شود كه از آن برای مخفی ساختن طعم برخی از داروهای نامطبوع استفاده به عمل می‌آورند.

شیر بادام: محلولی است كه از سائیدن 50 گرم بادام با هموزن خود قند و باز كردن آنها در یك لیتر آب مقطر به دست می‌آید. شیر بادام، اثر نرم كننده و آرام بخش دارد ولی خواص آن موقعی ظاهر می‌شود كه به مقدار زیاد مصرف گردد. مصرف آن را در التهاب‌های مزمن، پس از مخلوط كردن شیر بادام با جوشانده‌ای كه از گوشت جوجه و كاهو به دست می‌آید، توصیه نموده‌اند.

مصرف شیر بادام‌: همچنین در بیماریهای نزله‌ای حاد، به صورت مخلوط با شربت ختمی، بنفشه و كمی كپسول خشخاش توصیه شده است.

روغن بادام شیرین: این روغن اثر ملین دارد. امولسیون آن، اثر خاص بر روی روده بزرگ و رفع التهاب آن ظاهر می‌نمایند.

از روغن بادام شیرین در رفع سرفه‌های خشك كه منشأ عصبی دارند و برونشیت حاد، قولنج‌های كلیوی، سنگ كلیه، حالات تشنجی و غیره استفاده به عمل می‌آید.

بادام تلخ: بادام تلخ دارای گلوكزیدمولد اسیدسیانیدریك است. از این نظر مصرف آن در نهایت دقت باید صورت گیرد.

برگ و پوست میوه بادام تلخ دارای مصارف مختلفی شبیه بادام شیرین است.

مغز بادام تلخ، در تهیه برخی شربت‌ها، امولسیونها و روغن بادام به كار می‌رود. از بادام تلخ با رعایت احتیاط می‌توان در سرفه‌های منشاء عصبی، سیاه سرفه، گریپ، عوارض آسم، درمان دانه‌های جلدی دردناك و غیره استفاده به عمل آورد.

در استعمال خارج، له شده مغز بادام تلخ كه كمی‌آب بدان افزوده باشند، به صورت ضماد2 در تسكین دردهای عصبی، قولنج‌های كبدی و كلیوی، میگرن و دردهای روماتیسمی‌مفید می‌باشد.

خمیر بادام تلخ، به جای صابون می‌تواند مورد استفاده مبتلایان به اگزما قرار گیرد. در رفع لكه‌های جلدی، كك مك و از بین بردن بوی بد پا نیز مؤثر است. امولسیون آن در رفع خارش‌های جلدی منشاء سوداء اثر قاطع دارد.

خواص و موارد مصرف روغن بادام:

روغن بادام سرشار از اولئیك لینولئیك و سایر اسیدهای چرب است و برای درمان پوستهای بسیار خشك ایده آل است.
روغن بادام به عنوان عامل مرطوب كننده كمك می‌كند رطوبت، بیش از حد معمول جذب پوست شود.
این روغن دارای خواص بسیار خوبی از نظر بستن منافذ پوست را دارد و از آن به عنوان عامل رطوبت ساز ذكر می‌شود و به منظور جلوگیری از هدر رفتن رطوبت پوست از روغن بادام استفاده می‌گردد.
روغن بادام از روغن بادام شیرین و رسیده كه در كشورهای حوضه دریای مدیترانه به عمل می‌آید استخراج می‌شود. روغن بادام جزیی مهم از صابونهای مرطوب كننده، شامپوها، كرمها و دیگر فرآورده‌های بهداشتی پوست است و میتوان آن را به صورت خالص برای ماساژ و تغذیه دستها و ناخنها به كار برد. روغن بادام تصفیه شده در بعضی داروخانه‌ها و برخی سوپر ماركتها وجود دارد و برای مراقبت بهداشتی پوست مفید است.
 

موارد مصرف روغن بادام تلخ:

این روغن برای درمان زخم‌های كهنه و خارش پوست و كهیر به كار می‌رود.
برای كسانی كه دچار اگزما هستند روغن بادام تلخ استعمال می‌شود و از آن به جای صابون برای شستن نقاطی كه مبتلا به اگزما شده است استفاده می‌كنند. (روغن بادام تلخ اگزما را بهبود می‌بخشد.)
روغن بادام تلخ برای از بین بردن چین و چروكهای صورت مفید است.
 

موارد مصرف روغن بادام شیرین:

روغن بادام شیرین به دلیل دارا بودن خاصیت نرم كنندگی در شامپو و ضدالتهاب در كرمها و پمادها به كار می‌رود.
اگر روغن بادام شیرین را روی پوستی كه دچار التهاب شده است بزنید التهاب را رفع می‌كند و موجب درمان سوختگی می‌شود.
برای رفع خارش پوست بچه‌هایی كه به سرخك و مخملك مبتلا شده‌اند روغن بادام شیرین را به تمام سطوح بدن آنها زده تا خارش را تسكین دهد.
 

محل رویش:

درخت بادام در نواحی مختلف ایران مانند قزوین و نواحی دیگر پرورش می‌یابد. در جنگل‌های ارسباران و اراك نیز به حالت خودرو دیده می‌شود.

فهرست منابع:

آزاد، مرضیه (مترجم)- سلامتی شما، زیبایی شما (ایو روشه)- چاپ دوم انتشارات ناهید تهران 1371.
تحریریه مجله صنایع بهداشتی و آرایشی (مترجم)- شیوه‌های ساده دستیابی به زیبایی طبیعی (لیزارل) چاپ اول انتشارات موثقی 1381.
مقدم، كاظم- فرهنگ دارویی گیاه درمانی- انتشارات حافظ نوین 1383.
 

ارجاعات:

میوه گوشتداری كه شكوفه نداده و محتوی یك هسته سخت است و در آن معمولاً یك دانه جای دارد.
مواد دارویی برای استعمال خارجی است. حالت خمیری ونرم دارند و از مخلوط كردن آرد، مواد نشاسته ‌ای با لعابی و گردهای مختلف، همراه با یك مایع تهیه می‌شود. مایع مورد استفاده در تهیه ضماد نیز ممكن است، آب، دم كرده یا جوشانده‌های گیاهی باشد.

شامپو بادام صحت، شامپویی گیاهی، سرشار از روغن بادام و حاوی گلیسرین است. روغن بادام سرشار از ویتامین‌های A و E، اولئین و دیگر اسیدهای چرب است که در حفظ سلامت مو و پوست موثر است. روغن بادام همچنین از خشکی مو جلوگیری کرده و از مو در برابر آلودگی‌ها و تابش آفتاب محافظت می‌کند.